Ứng dụng công nghệ Blockchain trên thị trường chứng khoán - kinh nghiệm của các nước trên thế giới và gợi ý cho Việt Nam
Nghiên cứu do ThS. Lê Văn Lâm và TS. Thân Thị Thu Thủy - Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh thực hiện nhằm giới thiệu và phân tích những hiệu quả mà công nghệ blockchain có thể mang lại cho thị trường chứng khoán, từ đó đưa ra một số hàm ý về chính sách cho thị trường chứng khoán Việt Nam.
Ảnh minh họa: Internet
Trong những năm gần đây, lượng vốn đầu tư vào lĩnh vực công nghệ tài chính (fintech) trên toàn cầu tăng lên đột biến. Các báo cáo của KPMG qua các năm cho thấy, năm 2016 tổng số vốn đầu tư vào lĩnh vực này trên toàn thế giới là 24 tỷ USD, tăng lên 31 tỷ USD vào năm 2017 và 6 tháng đầu năm 2018 là 57,9 tỷ USD7. Cuộc cách mạng công nghệ thay đổi không nhỏ hệ thống tài chính – ngân hàng của nhiều quốc gia, khiến các kênh tài chính trở nên hiệu quả hơn về chi phí và minh bạch hơn về thông tin. Các lĩnh vực ứng dụng chính của công nghệ gồm ngân hàng, các dịch vụ thanh toán, bảo hiểm, quản lý tài sản và giao dịch chứng khoán.
Các công ty hoạt động trong khu vực tài chính đã và đang phải đầu tư cho công nghệ rất nhiều nhằm khai thác các tiềm năng của các công nghệ mới và củng cố sự tồn tại của mình trước các đối thủ đến từ khu vực công nghệ - viễn thông.
Trong giao dịch chứng khoán, đột phá kỹ thuật đang được kỳ vọng sẽ được áp dụng là công nghệ chuỗi khối blockchain nhằm tạo ra một “sổ cái” thông tin, từ đó cung cấp một môi trường đầu tư hiệu quả và minh bạch, nơi mà các thành viên tham gia có thể truy cập các thông tin được lưu trữ trong mạng lưới.
Nhiều Sở giao dịch chứng khoán trên thế giới đang có kế hoạch đầu tư vào công nghệ blockchain như Sở giao dịch Đức, Sở giao dịch Luân Đôn, hay đã thử nghiệm giao dịch trên nền tảng công nghệ blockchain như Sở giao dịch Nasdaq, hoặc dự định sẽ dùng công nghệ blockchain để thay thế hệ thống giao dịch hiện tại như Sở giao dịch Úc.
Quả thực, hiệu quả mang lại của công nghệ blockchain trên thị trường chứng khoán là rất to lớn. Thứ nhất, nó thúc đẩy tính minh bạch về thông tin dựa trên sự lưu trữ các lịch sử giao dịch trong một mạng lưới mà các thành viên có thể truy cập và xem xét. Thứ hai, nó rút ngắn thời gian giao dịch và giảm thiểu các chi phí trung gian, đồng thời loại bỏ rủi ro có thể xảy ra với hệ thống thanh toán tập trung như cách mà nhiều thị trường chứng khoán hiện tại đang vận hành.
Theo xu hướng hội nhập, thị trường chứng khoán Việt Nam không thể đứng ngoài sự thay đổi và đột phá về công nghệ này. Tuy nhiên, việc có thể đầu tư và ứng dụng được công nghệ blockchain hoàn toàn không hề đơn giản, chưa kể đến những giải pháp nhằm khắc phục các rủi ro có thể đi kèm với nó.
Trước xu hướng thay đổi và đột phá của các công nghệ tài chính, việc ứng dụng công nghệ blockchain vào thị trường chứng khoán đã và đang diễn ra trên nhiều thị trường chứng khoán thế giới và sẽ trở thành tương lai không xa tại Việt Nam. Tất nhiên, việc ứng dụng công nghệ này hoàn toàn không đơn giản mà đòi hỏi phải có sự chuẩn bị lâu dài.
Thị trường chứng khoán Việt Nam là một thị trường có lịch sử non trẻ và quy mô còn nhỏ so với nhiều thị trường phát triển trên thế giới. Do đó, các nền tảng công nghệ hiện đại còn hạn chế. Kỹ thuật giao dịch mới chuyển đổi sang hình thức trực tuyến hoá gần đây. Cơ sở hạ tầng của các Sở giao dịch chứng khoán do đó còn chưa được phát triển tương xứng với quy mô giao dịch. Hệ thống giao dịch gần đây vẫn còn bị quá tải và phải ngưng vì sự cố kỹ thuật khi khối lượng giao dịch tăng lên cao. Nền tảng công nghệ đang áp dụng tại Sở giao dịch của Việt Nam là từ Sở giao dịch chứng khoán của Thái Lan hỗ trợ. Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ tại nhiều công ty chứng khoán thành viên vẫn chưa được đầu tư thích đáng.
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Kinh tế TP.HCM (nnttien)