Biến đổi khí hậu có thể đã dẫn đến sự xuất hiện của SARS-CoV-2
Một nghiên cứu mới công bố trên tờ “Science of the Total Environment” đã cung cấp bằng chứng về cơ chế biến đổi khí hậu có thể đóng vai trò trực tiếp dẫn tới sự xuất hiện của virus SARS-CoV-2.
.jpg)
Đã có thêm 40 loài dơi mới xuất hiện tại tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) trong thế kỷ qua, mang theo khoảng 100 loại virus corona có nguồn gốc từ dơi.
Nghiên cứu đã cho thấy những thay đổi quy mô lớn về thảm thực vật trong thế kỷ qua ở tỉnh Vân Nam, miền Nam Trung Quốc và các vùng lân cận tại Myanmar và Lào. Những thay đổi về khí hậu bao gồm gia tăng nhiệt độ, ánh sáng mặt trời và nồng độ khí carbon dioxide trong khí quyển - những yếu tố tác động đến sự phát triển của thực vật- đã biến đổi môi trường sống tự nhiên từ vùng cây bụi nhiệt đới sang vùng thảo nguyên nhiệt đới và rừng rụng lá. Điều này đã tạo ra môi trường sống thích hợp cho nhiều loài dơi vốn sinh sống chủ yếu trong rừng.
Lượng virus corona có mối liên hệ chặt chẽ với số lượng các loài dơi sinh sống trong khu vực đó. Nghiên cứu này cho thấy đã có thêm 40 loài dơi mới xuất hiện tại tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) trong thế kỷ qua, mang theo khoảng 100 loại virus corona có nguồn gốc từ dơi. 'Điểm nóng toàn cầu' này rất có thể là điểm khởi phát của virus SARS-CoV-2.
“Biến đổi khí hậu trong thế kỷ qua đã làm cho môi trường sống ở tỉnh Vân Nam phù hợp với nhiều loài dơi hơn”, Tiến sĩ Robert Beyer, tại Khoa Động vật học của Đại học Cambridge (Anh) và là tác giả đầu tiên của nghiên cứu."Hiểu được sự phân bố toàn cầu của các loài dơi đã thay đổi như thế nào do biến đổi khí hậu có thể là một bước tiến quan trọng trong việc tái lập cách đại dịch COVID-19 bùng phát."
Để có được kết quả, các nhà nghiên cứu đã xây dựng bản đồ thảm thực vật trên thế giới từ 100 năm trước, sử dụng các ghi chép về nhiệt độ, lượng mưa và độ che phủ của mây. Dựa vào thông tin về điều kiện thực vật cho sự sinh trưởng của các loài dơi, họ tính được sự phân bố của chúng vào đầu những năm 1900. So sánh sự phân bố này giữa quá khứ và hiện tại cho thấy số lượng các loài dơi đã thay đổi như thế nào trên toàn cầu trong thế kỷ qua do biến đổi khí hậu.
"Biến đổi khí hậu làm thay đổi môi trường sống các loài di cư từ nơi này sang nơi khác – mang theo cả virus. Điều này không chỉ làm thay đổi khu vực virus di cư đến mà rất có thể còn tạo điều kiện cho các tương tác mới giữa động vật và virus, khiến cho nhiều virus có hại được lan truyền và tiến hoá”, Beyer cho biết.
Các loài dơi trên thế giới mang khoảng 3.000 loại virus corona khác nhau, với mỗi loài chứa trung bình 2,7 loại virus corona - hầu hết đều không biểu hiện triệu chứng. Sự gia tăng số lượng các loài dơi trong một khu vực cụ thể (do biến đổi khí hậu) có thể làm tăng xác suất một loại coronavirus gây hại cho con người xuất hiện, lây truyền hoặc tiến hóa ở đó.
Hầu hết các virus corona từ dơi không thể lây truyền sang cho người. Nhưng một số loại virus lây nhiễm sang người rất có thể bắt nguồn từ loài dơi, bao gồm ba loại có thể dẫn đến tử vong: virus gây Hội chứng Hô hấp cấp Trung Đông (MERS), và Bệnh viêm đường hô hấp cấp do virus corona (SARS-CoV-1 và SARS- CoV-2).
Các khu vực được nghiên cứu cũng là nơi cư trú của tê tê, loài vật cũng đã từng được cho là trung gian lây truyền SARS-CoV-2. Virus có khả năng đã di chuyển từ dơi sang những con vật này, sau đó chúng được đem bán tại một chợ động vật hoang dã ở Vũ Hán - nơi xảy ra đợt bùng phát đầu tiên trên người.
Các nhà nghiên cứu nhắc lại lời kêu gọi từ các nghiên cứu trước đó nhằm thúc giục các nhà làm chính sách thừa nhận biến đổi khí hậu dẫn tới bùng phát các loại bệnh do virus, và nhấn mạnh rằng giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu là một phần của các chương trình phục hồi kinh tế sau COVID-19.
Giáo sư Camilo Mora tại Đại học Hawaii tại Manoa, người khởi xướng dự án cho biết: “Biến đổi khí hậu có thể đẩy nhanh việc lây truyền mầm bệnh từ động vật hoang dã sang con người - sự thật này là một lời cảnh tỉnh tới tất cả mọi người cùng chung tay giảm lượng khí thải toàn cầu.”
Nghiên cứu chỉ ra rằng trong thế kỷ qua, biến đổi khí hậu cũng đã thúc đẩy sự gia tăng số lượng loài dơi tại các khu vực quanh Trung Phi cũng hư rải rác ở Trung và Nam Mỹ.
Hoàng Anh
www.khoahocphattrien.vn (ctngoc)